PRZENIKANIE

2017

Ludzie z osady jak przyszedł sztorm chowali się na strychach chałup i siedzieli tak nawet kilka dni, odcięci od świata, bo wiadomo, że z morzem to człowiek nie wygra. Ale latem było tam pięknie, całe wioski się tam schodziły.

Jest to jeden z opisów Osady Beka, której historia dobiegła końca ponad pięćdziesiąt lat temu, jednak wspomnienie o niej przetrwało w pamięci i opowieściach najstarszych, lokalnych mieszkańców. Ale pamięć zbiorowa o tym miejscu blaknie wraz z upływem czasu i oprócz niewielu informacji, o jego istnieniu przypominają już tylko nieliczne pozostałości fundamentów oraz krzyż – przestawiany co roku w głąb lądu ze względu na sukcesywne przesuwanie się linii brzegowej. Jednak pamięć i ślady archeologiczne poddawane są ciągłej entropii, w konsekwencji czego, bez wprowadzenia stosownych działań ochronnych, osada Beka może przestać istnieć nawet w świadomości lokalnych mieszkańców.

W dobie silnej globalizacji dbanie o miejsca takie jak dawna Osada Beka wydaje się być już koniecznością, bowiem przekłada się to bezpośrednio na pielęgnację tożsamości kulturowej. A mowa o miejscu bezsprzecznie wyjątkowym, które w budowaniu tożsamości lokalnej odgrywało rolę szczególną i odgrywać ją nadal może, stanowiąc o jej kolorycie i utrwalając jej unikatowość. Osada Beka w swoim symbolicznym wymiarze była kwintesencją kaszubskiej kultury, a szczególnie jej północnego odłamu – Nordy. To właśnie kontakt z naturą, wspólna egzystencja człowieka z morzem miała wpływ na kształtowanie się kaszubskich zwyczajów, architektury, sztuki i wierzeń.

Z tych wszystkich względów, podczas prowadzonych przeze mnie badań i tworzenia projektu, było dla mnie najważniejsze, aby uchwycić i wyrazić choćby tylko pierwotną część i w pewnym sensie cywilizacyjnie niewinną istotę miejsca. Celem stało się nie tylko upamiętnienie dawnej osady, ale stworzenie punktu orientacyjnego dla lokalnej kultury, kompatybilnego w senie estetycznym z otaczającym go krajobrazem, a w sferze symbolicznej będącego zmaterializowaniem ducha tego miejsca. Konieczne okazało się znalezienie formy, która jakoby wychodzi od rzeczy i do rzeczy powraca, przede wszystkim jednak, stanowić będzie alternatywę dla kogoś, kto szuka uchwytnych jakości, takich jak obecność, atmosfera i autentyczność.